Dutch
English
German
Op 4 juni zijn de nominatiedossiers voor Werelderfgoed, waar jarenlang aan is gewerkt, beoordeeld. Op basis van dit advies besluit het UNESCO Werelderfgoedcomité in juli over de nominaties van erfgoed. Dit jaar betreft het ook bijzondere gebieden in ons Koninkrijk. Drie locaties wachten met spanning op het besluit van het UNESCO Werelderfgoedcomité. Zeer bijzonder, want in 2014 was het de laatste keer dat een Nederlandse nominatie werd besproken. Toen werd de Van Nellefabriek Werelderfgoed.
Deze zomer wordt bekend of de Stelling van Amsterdam uitgebreid wordt en zich voortaan de ‘Hollandse Waterlinies’ mag noemen. En ook of er nieuw Werelderfgoed wordt benoemd: de Koloniën van Weldadigheid (samen met België) en de Neder-Germaanse Limes, meer bekend als de Romeinse Limes (samen met Duitsland).
Voorafgaand aan de besluitvormende vergadering adviseert expertiseorgaan ICOMOS over de nominaties. De adviezen, die ICOMOS heeft opgesteld, zijn nu volgens de regels, zes weken voorafgaand aan de jaarvergadering van het comité bekend.
ICOMOS erkent hierin de uitzonderlijke universele waarde van de drie Nederlandse nominaties en adviseert het Werelderfgoedcomité om de Koloniën van Weldadigheid en de Neder-Germaanse Limes direct in te schrijven op de Werelderfgoedlijst.
Voor de Hollandse Waterlinies is het advies om het nominatiedossier aan te passen. ICOMOS vraagt zich af of het genomineerde erfgoed wel voldoende beschermd is tegen de grote ruimtelijke druk in sommige delen en vraagt Nederland om hier kritisch naar te kijken. Als het Werelderfgoedcomité het advies overneemt, krijgt Nederland de kans om binnen drie jaar een aangepaste nominatie in te dienen.
Het Werelderfgoedcomité van UNESCO is het orgaan dat de besluiten neemt om nominaties in te schrijven op de Werelderfgoedlijst. De verwachting is dat de besluiten vallen tussen 23 en 27 juli.
Drie nominaties
De laatste Nederlandse inschrijving op de Werelderfgoedlijst was de Van Nellefabriek in 2014. Dat UNESCO dit jaar drie nominaties met een (gedeeltelijk) Nederlandse achtergrond zal behandelden is uitzonderlijk. Normaal kan een land maar één nominatie per jaar indienen. Voor de vergadering van 2020 had Nederland de Hollandse Waterlinies voorgesteld, en in een gezamenlijke voordracht met België de Koloniën van Weldadigheid. Echter die vergadering ging vanwege de pandemie niet door. Voor 2021 heeft Nederland (samen met Duitsland) de Neder-Germaanse Limes genomineerd.
Vergadering Werelderfgoedcomité
Vanwege het uitstel van vorig jaar zal de vergadering van het Werelderfgoedcomité dit jaar zeer uitgebreid zijn. Van 16 t/m 31 juli bespreekt het Comité meer dan 200 State of Conservation Reports en beoordeelt bijna 50 nominaties voor inschrijving op de Werelderfgoedlijst.
De Nederlandse nominaties uitgelicht:
Koloniën van Weldadigheid
Vanaf 1818 stichtte de Maatschappij van Weldadigheid landbouwkolonies in onontgonnen gebieden in het Nederlandse Koninkrijk. Het doel was om een alternatief te creëren voor de slechte leefomstandigheden van de armen in de steden. Door deze bevolking naar het platteland te verplaatsen, zouden de steden worden verlost van een groot maatschappelijk probleem en arme gezinnen de kans krijgen om een welvarend en ijverig leven op het platteland op te bouwen. Vanaf 1819 werden ook ‘onvrije’ kolonies gesticht, de laatste in 1825. Op het hoogtepunt woonden zo'n 18.000 mensen in de koloniën.
Vier voormalige kolonies in drie onderdelen zijn genomineerd: de vrije kolonies Frederiksoord en Wilhelminaoord, de onvrije kolonie Veenhuizen en de kolonie Wortel (die eerst een vrije kolonie was maar uitgroeide tot een onvrije kolonie).
Foto: Koloniën van Weldadigheid - Apotheek annex dienstwoning ‘Bitter en Zoet’ behorend bij de kolonie Veenhuizen. (Foto: Nederlandse Unesco Commissie)
De Neder-Germaanse Limes - Grenzen van het Romeinse Rijk
De Neder-Germaanse Limes liep 400 km langs de Neder-Rijn, de grens van de Romeinse provincie Germania Inferior (Neder-Germanië), van het Rijnlandse massief ten zuiden van Bonn (Duitsland) naar de Noordzeekust (Nederland). Gedurende meer dan 450 jaar vanaf het einde van de 1e eeuw voor Christus beschermde de grens het Romeinse rijk tegen Germaanse stammen. De eerste militaire bases werden in de laatste decennia voor Christus gebouwd om de Germaanse gebieden aan de overkant van de Rijn te veroveren. Nadat deze ambitie was mislukt, werd de linkeroever van de rivier omgevormd tot een versterkte grens. Aan de rand van de rivier werden militaire installaties van verschillende soorten en maten en bijbehorende civiele constructies en infrastructuren gebouwd.
Dit erfgoed illustreert de innovatieve kijk van Romeinse militaire ingenieurs op de uitdagingen die het dynamische landschap van een laaglandrivier met zich meebracht. Dat blijkt uit de positionering en het ontwerp van de militaire installaties en door waterbeheerwerken. De waterrijke omstandigheden hebben geleid tot een uitstekende bewaring van hout en andere organische overblijfselen.
Foto: Neder-Germaanse Limes - Het castellum in Meinerswijk, Castra Herculis, is een Romeins fort dat ondergronds goed bewaard is gebleven. Het is een van de forten van de Neder-Germaanse-Limes. De contouren zijn bovengronds zichtbaar gemaakt. (Foto: NLS)
Hollandse Waterlinies (uitbreiding van Werelderfgoedsite ‘Stelling van Amsterdam’, met de ‘Nieuwe Hollandse Waterlinie’)
De Hollandse Waterlinies vormen een verdedigingssysteem dat zich over 200 km uitstrekt langs de rand van het bestuurlijke en economische hart van Nederland. Het bestaat uit de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam, Werelderfgoed sinds 1996.
Het systeem, gebouwd tussen 1815 en 1940, wordt gevormd door een netwerk van 96 forten, dijken, sluizen, gemalen, kanalen en inundatiepolders. Ooit bedoeld om Nederland te beschermen tegen de vijand door het land bewust te kunnen laten overstromen. Het is ontwikkeld met de speciale kennis van waterbouwkunde voor defensiedoeleinden, die sinds de 16e eeuw door de Nederlanders werd bewaard en toegepast. Elk van de polders langs de lijn van vestingwerken heeft zijn eigen inundatievoorzieningen.
Foto: Hollandse Waterlinies - Slot Loevestein maakt deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. (Foto: Henri Ton | CC/Flickr.com)
Bron: Persbericht Nederlandse UNESCO Commissie en Stichting Werelderfgoed Nederland